Praktyka w Borowie

Z cyklu „Opowieści Sławoja”.

Obłaskawianie „Koniuszego”

 Pałac – biurowiec w Borowie, stan przed remontem.

Moje wejście do podjęcia praktyki też zasługuje na opisanie. Jechałem od rana, kilka dni po ślubie.

Żona została w domu pod Tucholą. Jechałem autobusem, pociągiem i autobusem. Do Borowa z małym bagażem dojechałem po południu. 14 czerwiec, słońce grzeje, idę od przystanku PKS-u do gospodarstwa. Podwórze puste, obok ktoś w poplamionym wapnem ubraniu maluje na biało pnie drzewek owocowych.   

Podchodzę i pytam – Panie gdzie jest Dyrekcja SHR-u? Facet odkłada pędzel do wiadra i pyta czego chcę. Popatrzyłem, on dalej się dopytuje. Powtarzam pytanie o dyrekcję. On, ale czego pan chce? Popatrzyłem, – co panu do tego, masz pan wapienko to machaj pan tym „pendzlem”. Przyjrzał mi się, wyjął ociekający wapnem pędzel z wiadra i wskazał nim – „tam za bramą, po lewo”. Poszedłem napuszony, „będzie PRAKTYKANTA Z HENRYKOWA przepytywał” – myślę. Biuro znalazłem, wszedłem do sekretariatu mówię KTO i Po Co jestem i pytam sekretarkę o Pana Dyrektora. Akurat go nie było, kazała usiąść i czekać. Siedzę, czekam i z ciekawością się rozglądam. Wchodzi facet utytłany wapnem, spojrzał na mnie i idzie prosto w drzwi z napisem Dyrektor SHR Henryk Łachowski. Sekretarka zgłasza przez telekom, że „ktoś  czeka do Pana Dyrektora” – „niech wejdzie”, słyszę. Wszedłem, po tym co usłyszałem przez kilka minut dyrektorskiego monologu, do śmiechu mi nie było, warunkiem pozostania na praktyce było dokończenie malowania drzewek. Pomalowałem, na praktyce zostałem, a sytuacja z „wapienkiem” negatywnego odbicia na końcową ocenę praktyki nie miała. Nienagłośniona między nami została. Chyba.

A hasło „wapienko” na zawsze pozostało mi w pamięci i nieraz w myślach powtarzane, pozwoliło mi w krytycznych sytuacjach opanować emocje.

Zakwaterowali mnie na poddaszu, w pokoju z jednym oknem, z widokiem na  podwórze i okólnik dla koni. Letnie upały, śmierdziało jak diabli, zwłaszcza po deszczu. Pole i mechanizację miałem obłaskawioną, została produkcja zwierzęca. W gospodarstwie był podział pracy, obsługa koni należała do pracowników produkcji zwierzęcej, za której jakość i wykonanie odpowiadał brygadzista oborowy. Pilnował pracowników, zaprzęgał, podstawiał bryczkę itd. Jakoś mnie nie polubił, za dużo wszędzie mnie było. Utrudniał życie praktykantowi jak mógł. Miałem wrażenie, że coś miało wpływ na jego zachowanie. Czyżby „wapienko”? Chociaż Rolanda też podobnie traktował. Zawsze coś mu przeszkadzało żeby na czas nie zrobić tego o co „prosiłem”, żebyśmy pieszo po polu latali. Z drugiej strony, moje „prośby” wyglądały raczej na polecenia, że nie powiem rozkazy czy kpiny. Przykładowo do brygadzisty – „jadę na pole, konie  nakarmione? To załóż pan do bryczki”… Czasami zdanie zaczynałem od „Panie koniuszy…”, lub bezosobowo „niech założy konie do bryczki..”, czy „…oborowy, załóżcie konie do bryczki”. Stopniowanie w zależności od temperatury wcześniejszego sporu. Z powagą zawsze prostował, że  jest brygadzistą produkcji zwierzęcej, co podnosiło go we własnych oczach, a nas śmieszyło. Te zachowania nie były miłe dla kogoś kto w gospodarstwie prawie zęby zjadł. Odgryzał się jak potrafił. Dziurawe koło, konie zmęczone, pęknięty dyszel u bryczki, uszkodzona uprzęż itd. Patrząc z dystansu, moje zachowanie każdego by wkurzyło, mnie również. Dzisiaj bym powiedział – przerost wyobrażeń nad rzeczywistością. Jest takie powiedzenie – młodość musi się wyszumieć, no to mi szumiało, patrząc z perspektywy czasu i doświadczeń – za bardzo. My też mu nie byliśmy dłużni. Po którymś kolejnym spięciu zauważyłem brygadzistę na okólniku między końmi. Mieliśmy w pokoju wiatrówkę, karabin podobno raz w roku sam strzela. Na naszą chyba przyszedł ten raz, „sama mi w rękach jakoś” wystrzeliła i trafiła w siwy kobyli zad. Siwka, śmignęła tylnymi nogami.                                                                                                                   

Brygadzista uciekając przed jej kopytami przewrócił się na okólniku, na szczęście ich uniknął, ale mocno się przestraszył, my też. Pierwsi byliśmy żeby mu pomóc. Utytłał się w śmierdzącym błocie okólnika, że przykro było patrzeć i wąchać.

Afera była, długo oglądano ranę na kobylim zadzie, dobrze, że śrutu nie wygrzebali. Znajomy weterynarz Rolanda, który też miał na pieńku z brygadzistą, uznał, że wyjątkowo duży giez czy szerszeń konia ugryzł. Nie sugerował, że to atak Skorpiona. Założył opatrunek, śrut Rolandowi oddał. Wiatrówkę zabunkrowaliśmy, nie do znalezienia. Dyrektor SHR-u przyjął opinię lekarza do wiadomości i sprawę zamknął. Chociaż do końca nie jestem pewien czy nie byłem podejrzany w całej aferze. Gdy kiedyś pytałem go czy mogę wziąć bryczkę na pole, zgodził się z cichym komentarzem –„tylko żeby konia znowu jakiś giez, szerszeń czy co innego w d..ę nie ucięło”. Po kilku dniach rana się zagoiła, a brygadzista się zmienił nie do poznania. Nawet nie potrzebowaliśmy go o nic „prosić”, sam pytał czego nam potrzeba. Zmieniła się też forma komunikacji między nami, on do nas panie Rolandzie, czy panie Sławoju, my do niego z szacunkiem na „per Panie Brygadzisto”. Któregoś dnia po cichej dyskusji z Dyrektorem, brygadzista nas woła i prowadzi do jakieś rupieciarni, stare maszyny, porwane uprzęże. Nie bardzo wiedzieliśmy o co mu chodzi. Odrzucił kilka rupieci i pokazał starą zdezolowaną dwukołową bryczkę. Wyciągnęliśmy ją na zewnątrz. Masakra, ogrom zniszczenia. Bez siedziska, z połamanymi dyszlami i błotnikami, na gumowych kołach bez powietrza.

Stelmach dorobił dyszle i błotniki, dobrał i odświeżył uprząż. W kuźni naprawili i pomalowali na czarno metalowe części i felgi, magazynier znalazł jakieś opony i dętki, co prawda przednie od „ciapka”,  ale dobre. My z brygadzistą pomalowaliśmy drewniane części na ładny jasny kolor, poprawiliśmy sprężyny, wypraliśmy, wyczyściliśmy wygrzebane gdzieś w rupieciach siedzisko. „Bryczuszka” jak malowana. Dyrektor przydzielił nam do niej konia, konkretnie kobyłę Siwkę, patrząc na nas, z namaszczeniem głaszcząc zagojoną na zadzie ranę, rzucił – „pod waszą troskliwą opiekę”. Siwka emerytka, z racji wieku, była w gospodarstwie na specjalnych prawach; nie pracowała, chodziła luzem gdzie chciała. Dbaliśmy o nią odkupując swoją winę cukrem w kostkach i suchym pieczywem. Wyścigowa to emerytka nie była, ale gdzie mieliśmy się śpieszyć. Brygadzista dbał o nią, rano pod siedzisko kładł dla niej sianko i worek z owsem „..żeby nie zbidniała na polu”, i napój dla praktykanta, w chłodniejsze dni z „prondem”… ”żeby kataru nie złapał”, mówił wskazując palcem pod siedzisko. Okazał się fajnym i dowcipnym człowiekiem. Gdy prosiliśmy per „Panie brygadzisto” o zaprzęgnięcie konia do bryczki, „czemu nie koniuszy” śmiejąc się ripostował sytuacyjnie. Czasami przy wieczornym karmieniu i udoju w oborze spotykaliśmy się w kanciapie na zapleczu. Kanciapa to było pomieszczenie wygospodarowane z części mleczarni, małe, ale schludne, z okienkiem przybranym czystą firanką, czyste, zadbane z kilkoma kwiatkami w doniczkach. Co najważniejsze, z dużym napisem BIURO na drzwiach. To był jego sposób na samodowartościowanie. W pobielonej kanciapie, z biurkiem i trzema krzesłami, raczył nas również opowieściami, twierdząc, że prawdziwe. Podobno– dyrektor kazał młodej stażystce zootechniczce doprowadzić jałowicę do byka. Długo nie wracała, zaniepokojony poszedł jej poszukać. Spotkał ją z rozwianym włosem w oborze, brudną i w potarganym ubraniu. Byk stał obok i patrzył na stażystkę szarpiącą  się z jałówką– panie dyrektorze, byka doprowadziłam, ale jałówka nie chce się na plecy położyć– szybko się wytłumaczyła. Były jeszcze inne opowiastki, ale nie bardzo nadają się do powtarzania, typu – krowa domagała się buzi od inseminatora, czy podobne.

Jeżdżąc „bryczuszką” odżyły mi wspomnienia z ujeżdżania ogierów w punkcie inseminacyjnym w Henrykowie. Opisywałem to w opowiastce „Inseminator”. Po tamtej przygodzie zniechęciłem się do jazdy wierzchem, nie na tyle jednak, żeby gdzieś ta tęsknota nie pozostała. Któregoś razu, przy wieczornej lufce w kanciapie, opowiedziałem „Koniuszemu” o mojej przygodzie.  Słysząc moją ksywkę „Inseminator” ubaw miał po pachy. Później nawet jak mieliśmy różnice zdań, używał jej w kontekście; ”te, Inseminator”, rozładowując sytuację i stawiając na swoim.          

To był ładny dzień. Brygadzista wyprowadził Siwkę ze stajni. Żal było na nią patrzeć; była jakaś smutna, bez życia, łeb opuszczony, każde ucho w inną stronę, grzywa smętnie zwisała na jedną stronę, ciągnęła noga za nogą. Przykrył ją kocem złożonym w czworo, pomógł mi wsiąść i poprowadził na okólnik. Nie szło mi za dobrze, bo bez siodła, ale nie rezygnowałem. Siwka emerytka truchtała w rytmie patataj, patataj, ja trząsłem się w rytmie j..b, j..b, d…ą o grzbiet. A ponieważ Siwka nie była zbyt wypasiona, to grzbietem prawie odbiła mi kość ogonową, która to kontuzja na kilka dni wyłączyła mnie z jej ujeżdżania. Musiałem szeroko nogi stawiać i tyłek maścią smarować. „Koniuszy” mi współczuł, chociaż nie wiem czy szczerze, bo jakiś wesoły był. Po kilku dniach wróciłem do jazd, na grubszym kocu. Wyjechałem z okólnika na łąkę, kicamy po wysokiej trawie, tryknąłem Siwkę nogami w boki, przyśpieszyła z lekka, nagle spod kopyt smyrgnął zając, który spał  w trawie. Siwka uskoczyła w prawo, a ja w lewo, na ziemię, na szczęście bez uszczerbku na zdrowiu. Nie czekała, aż się pozbieram, pozbawiona mojego ciężaru żwawo pobiegła do stajni, gubiąc derkę po drodze. Ja pieszo wróciłem do gospodarstwa, z derką na plecach,  ku uciesze „Koniuszego”, który z daleka ze śmiechem wołał; „eee, Inseminator, kocyka nie zgub bo państwowy”. Następnego dnia, przy porannej odprawie przypadkowo zauważyłem jakieś szeptanie oborowego z dyrektorem. Czułem, że o mnie szepczą. Po odprawie „Koniuszy” woła mnie do rupieciarni. „Po kiego mnie tu wlecze” myślałem. Idziemy prosto do drugiego pomieszczenia. Oniemiałem, na kołku w ścianie wisi  siodło z uprzężą. Kompletne, łącznie z butami, gabardynowymi bryczesami i nakryciem na głowę. Przymierzyłem. Spodnie duże, buty też za luźne, wszystko chyba na olbrzyma jakiegoś było. Okazało się, że poprzedni dyrektor jeździł wierzchem po polach. Był na emeryturze, ale mieszkał w Borowie. Po uzgodnieniu z obecnym dyrektorem poszliśmy z „Koniuszym” po prośbie. Poprzednik, wielkiego wzrostu i wagi, przed dyrektorowaniem, w wojsku był rotmistrzem. Przy karafce nalewki z radością pozwolił korzystać z siodła, mało tego, obiecał mi kilka lekcji jazdy. Bardzo się przydały– wyprostował mi postawę w siodle i pokazał jak prawidłowo wodze trzymać, trzema palcami, a „nie całą garścią jak pajdę chleba przy gębie”. Oczywiście na Siwce, bo sam ją kiedyś ujeżdżał. Bryczesy trochę pozszywały mi dziewczyny w gospodarstwie, dopasowały do mojej wagi i figury, buty luźne, ale po podłożeniu filcowych wkładek pasowały. Przycięliśmy Siwce grzywki, grzbietową i czołową, osiodłaliśmy. Jakoś się zmieniła, z błyskiem w oczach, podniosła głowę, postawiła uszy na sztorc, nabrała poczucia wartości, dumy, wyglądu i wypiękniała, pewnie przypomniała sobie młode lata. Jednym słowem – ogólnie  złobuziała,

Zyskała drugie życie. Widać było, że chodziła pod siodłem. Koń ma duży łeb to myśli, Siwka znała trick wierzchowców. Polega on na tym, że gdy podciągamy popręg, uwiera konia w brzuch, koń się nadyma, niedoświadczony jeździec uznaje, że popręg dociągnął, dosiada konia, ten spuszcza powietrze, a jeździec dociskając strzemiona, przy pierwszym skręcie zsuwa się z siodłem na bok i spada na ziemię. Tylko, że „nie ze mną te numery Bruner, ty świnio”, ujeżdżałem ogiery w Henrykowie. Wystarczył cios kolanem w kobyli brzuch i popręg można było dociągnąć, cios musi być mocny, bolesny, brutalne, ale konieczne, bo inaczej nie zadziała i koń uzna się za zwycięzcę i będzie stale trick stosował i rządził jeźdźcem. Walczyła, bez przerwy przestawiając w przód i w tył tylną nogę, od strony siodłającego. Po trzecim, czwartym siodłaniu i kuksańcach, Siwka zaprzestała tricków, przyjmowała kulbaczenie z pokorą. Z Rolandem mogliśmy korzystać i z „bryczuszki” i jeździć wierzchem. Teraz to już w myślach dyrektorowałem pełną gębą. Wybieramy się na pole, siodło wisi, „bryczuszka” stoi pod stajnią, „Emerytkę” gdzieś „wciło”. „Koniuszy” macha na nas, gestami nakazuje ciszę i prowadzi nas w stronę magazynu. Po kiego nas tam prowadzi, o co mu chodzi, co znowu wymyślił? Skradamy się cicho drewnianymi skrzypiącymi schodami z podestami na każdym półpiętrze, na drugie piętro. Tam przy pryzmie stoi Siwka emerytka i posila się owsem. Stoimy i zafascynowani myślimy – jak tu weszła. Wreszcie ma dosyć, brygadzista daje znaki, żeby być cicho. Siwka idzie do schodów.  Wejść to wejść, nawet dla konia na emeryturze jest łatwo, ale jak zejść po stromych schodach? S…li się ze schodów – szepczę do Rolanda. Koń ma duży łeb, to myśli. 

Widziałem i wiem jak bez wypadku zeszła, ale nie napiszę jak, może sprowokuję Henrykusów do opisania podobnych przypadków ze zwierzętami. Jak zeszła opiszę w następnej opowieści – kończącej  praktykę w Borowie. Ale o tem potem.

Sławoj Misiewicz Harnaś

Praktyka w Borowie – wałowanie praktykanta

Z cyklu  „Opowieści Sławoja”

„Rewał” praktykanta – dekompresja 

Po sianokosach rozpoczęły się rzepakowe żniwa prowadzone kombajnem „Vistula” KZB-3B. 

Na kombajnie pozuje gł. mechanizator SHR-u, Wacław Gryglaszewski

Puszyłem się jeżdżąc bryczką z brygadzistą.  „Elita”. Około południa podjechaliśmy do stojącego kombajnu. „- Czemu stoicie?” – wyrywam się jak zwykle. „- Kompresji brakło, z magazynu przynieść trzeba” –  burknął kombajnista. Brygadzista gdzieś w bok uciekł z oczami i milczał. Co to ta kompresja? – myślę, podchodząc do kombajnu.  Brygadzista akurat czymś się zajął i koniecznie potrzebował bryczkę. Poszedłem pieszo, przez pola, kawałek drogi było. Lipcowe słońce pali, idę i zastanawiam się, co to ta kompresja? W Henrykowie na zajęciach z mechanizacji rolnictwa u mgr Jana Wysockiego zdawaliśmy egzamin na prawo jazdy, także na ciągnik i uprawnienia na kombajn. Z tego co pamiętałem z zajęć, to w silniku  jest kompresja/ciśnienie i jest taka mała wajcha – dekompresor. 

Dekompresor

Po jej przesunięciu silnik gasł. Jak mogło braknąć kompresji i jak przynieść ciśnienie do silnika? Mimo wszystko znalazłem magazyniera. Usłyszałem –  „śniadanie dla kombajnistów już pojechało” –  zrozumiałem –  kombajniści na polu na śniadanie czekali, jednak mówię magazynierowi po co przyszedłem. Ten jakoś dziwnie na mnie spojrzał, spytał kto mnie przysłał. Kiedy powiedziałem, że kombajnista, znalazł duże  wiadro, czegoś nawrzucał, przykrył i kazał zanieść na pole. Wiadro ciężkie, pewnie ponad 20 kilo. Wyszedłem z magazynu i zaglądam ciekawie, co to ta kompresja? A w wiadrze stare, pordzewiałe, zniszczone części, zębatki i inny złom. To taka „kompresja”! – pomyślałem. Nie wróciłem już na pole, wiadro z „kompresją” zostawiłem za magazynem. Skorpion ostrzył kolec do walki o godność. Pamiętałem z „Czterech pancernych”, że  Janek zapychając rurę wydechową unieruchomił wojskową ciężarówkę. Wieczorem odnalazłem kombajn. Jak „bez kompresji” zjechał z pola do gospodarstwa? Janek użył szmaty, 

/na fotce z prawej strony zarys mordy Szarika/,  ja kartofla. 

Nazajutrz rano długo nie mogli uruchomić kombajnu i wyjechać z podwórza. W środku małych żniw? Ogólna nerwówka. Mało silnika nie rozebrali, wszędzie zajrzeli, oprócz rury wydechowej. Z satysfakcją patrzyłem na ich bezsilność. Nie mogłem sobie darować, poszedłem popatrzeć i przymilnie zapytałem – „ A może kompresji brakło? Trzeba taką wajchę przesunąć, albo z magazynu przynieść”. Przesuwali, nie pomogło. Kartofel szczelnie zapchał wydech. Wreszcie przez częste próby uruchomienia, w silniku wytworzyło się na tyle duże ciśnienie, że za którąś próbą kartofel wystrzelił z rury. Mechanicy nawet widzieli jak daleko leciał. Później już silnik odpalił. W tamtych czasach dywersja i sabotaż to słowa, które na terenach odzyskanych miały przerażającą moc i groźbę, zwłaszcza w połączeniu z prokuratorem. Takie to gry i zabawy były. Na szczęście bez konsekwencji.  Magazynierowi też nie darowałem, z wykorzystaniem wiadra „z kompresją”, na ostro, boleśnie, ale to się nie bardzo nadaje do opowiadania. Efekt był, przestali mnie traktować jak głupka. Nawet poczęstowali mnie krzakówką. Łeb mnie po niej nap…., sorry, bolał, przez kilka godzin następnego dnia. Brygadzista źle się czuł, że pozwolił im na żart ze mnie. Nie żeby przepraszał, „napomknoł”  tylko, ja też „napomkłem”. Wiadomo – Skorpion miły dla miłych, a gdy…..  nie daruje. Po tych przejściach polubiliśmy się. Dalsza praktyka mijała szybko, chociaż nie zawsze we wzajemnym zrozumieniu. Pole i mechanizację miałem opanowane, została produkcja zwierzęca. Ale o tem potem.

Sławoj Misiewicz Harnaś

Praktyka w Borowie- „wałowanie” praktykanta

Rewał praktykanta – „oryginał” i „elita”

W czasie praktyki najbardziej denerwowało mnie pytanie pracowników umysłowych – „jak się pracuje?”. Często je słyszałem, nigdy nie wiedziałem czy pytali z troską czy z ironią. Również nigdy nie odpowiedziałem zgodnie z prawdą, bo dużo niecenzuralnych słów by zawierała. W początkowych dniach praktyki, sianokosach, różne myśli mnie nachodziły, także chwile zwątpienia, ale przetrwałem. Duża różnica między „będę a bycie” rolnikiem. Natura Skorpiona wzięła górę. Będę dyrektorem. 

Po sianokosach przeszedłem pod opiekę brygadzisty polowego. Mój pierwszy nauczyciel w zawodzie wprowadzał mnie w pracę w rolnictwie. Już tak ciężko nie pracowałem. Rano z dyrektorem było omawianie zakresu prac na bieżący dzień. Zbiórka pracowników w centralnym miejscu placu z widokiem na kościelny, w tamtym czasie sprawny zegar,

dyspozycje brygadzistów pracownikom.

Od dziecka lubiłem konie, więc z pasją tutaj z nich korzystałem. Nadzór po polach SHR-u wykonywaliśmy z brygadzistą bryczką zaprzężoną w parę gniadych koni. Czasami trzymałem lejce i nią powoziłem, radość dla mieszczucha, a w  czasie jazdy często wyobrażałem siebie jako dyrektora na polach w zarządzanym gospodarstwie.

Brygadzista szybko zorientował się, że byłem zielony. Jeżdżąc z praktykantem „po szkołach”, usiłował maskować swój brak wykształcenia, co dziwnie się słuchało, bo górnolotne słowa nijak nie pasowały do wygłaszającego je. Przygniatał mnie swoją wiedzą fachową i doświadczeniem. Do czasu. Chłonąłem i podglądałem wszystko, w pracy i po pracy, zaglądałem wszędzie, doglądałem inwentarz, pole, sprzęt rolniczy, kuźnię i warsztaty. W myśl powiedzenia „pańskie /dyrektorskie/ oko konia tuczy”. Czasem wpadałem na popijających wódę i pomimo, że nikomu tej wiedzy nie przekazywałem, mieli mnie dosyć. Co on miastowy wie o życiu na wsi?

Po raz kolejny jesteśmy w polu, przejeżdżamy z brygadzistą koło jakiegoś zboża. „Pszenica – Ostka” –  objaśnia. Po chwili spoglądając na pole -„elita”- uzupełnia. Podobnie przy ziemniakach – „ziemniaki Giewont”- i za chwilę – „oryginał”. Rósł w moich oczach. Poznać stopień rozmnożenia po pokroju roślin? Fachura, myślę i uświadamiam sobie miałkość swojej rolniczej wiedzy. Z czasem, co mnie budowało, wysługiwał się mną. Wysłał mnie samego bryczką, żebym coś zawiózł, śniadanie czy napoje, pracownikom na pole. Zostawiłem ją na drodze i idę przez pole zboża. Potykam się o coś, prowiant się rozsypał i leżę jak długi, wstaję, rozglądam się o co się potknąłem. Znalazłem kołek z tabliczką – pszenica „Ostka” – stopień rozmnożenia – „elita”. Sprawdziłem na polu z ziemniakami – „ziemniaki Giewont”– stopień rozmnożenia – „oryginał”. Wracając zatrzymałem się na innych polach. Wszędzie tabliczki były. Wróciłem do pokoju po długipis i notes i znów na pola, spisałem wszystko z tabliczek.

Przy kolejnym wyjeździe z brygadzistą, na każdym polu podawałem, bez pomyłki, co rośnie i po roztarciu w palcach zielonych łodyg, oglądaniu i wąchaniu mówiłem w jakim rozmnożeniu.

Był zdziwiony moimi metodami rozpoznawania stopnia rozmnożenia, ale połapał się, bo zauważył, że zaglądam do notesu. W końcu zmienił o mnie zdanie i przestał się popisywać. Pracownicy z przekąsem mówili o mnie „oryginał”. Ja o sobie już myślałem „elita”. Jak będę o sobie myślał gdy już będę dyrektorem? Polubiliśmy się, nie na tyle jednak żeby nadal nie próbowali mnie w „wała” robić. Ale o tem potem.  

Sławoj Misiewicz Harnaś

Z albumu Janka Majki

Jan Majka jest Henrykusem z rocznika Sławoja Misiewicza, 1969- 71. Pochodzi z Jarosławia w województwie podkarpackim. Tu się urodził, ukończył podstawówkę i liceum ogólnokształcące. Po maturze trafił na staż w Centrali Nasiennej, też w Jarosławiu. Nie mając przygotowania zawodowego do pracy w nasiennictwie został skierowany do pomaturalnej szkoły w Henrykowie. Przez czas nauki mieszkał u rodziny w Oławie, skąd miał 40 km do szkoły.
Po ukończeniu PSTNiL w 1971 roku wrócił do swojego miejsca pracy w Centrali Nasiennej. Następnie zatrudnił się w PGR. Kolejnym miejsce pracy Jana Majki była placówka naukowa, ale na tym nie koniec. Ma też doświadczenie z pracy urzędniczej na poziomie gminnym.
Najdłużej, bo aż 25 lat, Jan Majka pracował w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Był jej prezesem. Kropką nad „i” w karierze zawodowej naszego Henrykusa była praca w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, również w Jarosławiu.
Dziś Jan Majka jest szczęśliwym posiadaczem własnego domu, w którym mieszka z synem, jednym z jego pięciorga dzieci. Co go wyróżnia spośród innych Henrykusów? Janek jest pszczelarzem i z pewnością ma życie miodem (może i mlekiem?) płynące.
Jak już wielu z Was czytelników bloga Henrykusy.pl Jan Majka podzielił się swoimi zdjęciami ze szczęśliwych czasów spędzonych w Henrykowie.

Stali bywalcy na naszym blogu powinni rozpoznać sylwetki doktora Zbigniewa Urbaniaka, dyrektora Jana Szadurskiego, Sławoja Misiewicza, Mariana Fiołka… Pozostałych można opisać w komentarzach odnosząc się do numeru zdjęcia.

Andrzej Szczudło

Post scriptum (dodatkowy fotokomentarz Sławoja Misiewicza):

Tyłem Andrzej Kiszko „Hoss” – niestety św. pamięci, pierwszy rząd od lewej Stasiu Matwiejczyk czy Matyjaszczyk z Sejn – niestety św. Pamięci, Kwietniewska, Michał Świderski, Marian Fiołek, Maciek Wendladt /czy tak jakoś podobnie?/ Pod ścianą  od lewej Jurek Strzałkowski, profesor Czesław Trawiński, Kaziu Barcikowski, Rysiek Szeliga, Ja (Sławoj)– jeszcze z włosami, Ziutek Psztyr z Człuchowa, Wojtek Wasilewski, ostatni Gienek Polus.
Pierwsza głowa od lewej – Jacek, Michał Świderski, mgr Stanisław Doruch mój opiekun roku, ostatnia w rzędzie Anka Łozińska /ale nie na pewno/, pierwszy rząd od lewej – pół głowy Ziutek Psztyr z Człuchowa, druga połowa głowy Maciek Wendlandt /albo jakoś podobnie/, Czarek Wojciechowski „Czar Pegeeru” z Łowicza, Rysiek Szeliga, nazwiska kolegi obok Anki nie pamiętam.

Praktyka w Borowie

Z cyklu Opowieści Sławoja

Pierwsze kroki w zawodzie

Stacja Hodowli Roślin w Borowie była jedną z tych, gdzie słuchacze PSTNiL w Henrykowie odbywali praktyki wakacyjne. Nazwa pochodzi od polskiej nazwy bór określającej las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste.

Tam właśnie trafiłem. Mam różne  wspomnienia, ale chyba nie wszystkie nadają się do opisywania, wybrałem te bardziej nadające się.

Borów znajduje się w województwie lubuskim, w powiecie Nowa Sól, w gminie Nowe Miasteczko, wówczas na tzw. ziemiach odzyskanych.

Stacja zajmowała okazały pałac, poniższe zdjęcie pokazuje go z 1921 roku,

Był wówczas własnością niemieckich właścicieli.

Pałac w Borowie

Pierwsza wzmianka o wsi Borov pochodzi z 1220 roku. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305, miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Boraw. Od początku XV wieku wieś jest własnością rycerskiego rodu Rechenbergów.

Herb Rechenbergów

W latach 1946- 54 siedziba gminy Borów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Właściciele wsi Borów Wielki: XV–XVII w. ród von Rechenberg, od 1676 von Knobelsdorff, następnie do 1945 Robert von Trüschler.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

1/.kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca./stan obecny, w głębi widać pałac/.

Kościół pw. Św. Wawrzyńca w Borowie.

Wczesnogotycki, jednonawowy, murowany z kamienia i rudy darniowej z XIII wieku. Widoczny zegar, który kiedy byłem na praktyce, był sprawny i według którego odbywały się odprawy pracowników.              

 W XV wieku dobudowano kwadratową wieżę oraz zakrystię. W XVIII wieku do nawy dobudowano kruchtę. W początkach XIX wieku zbudowano neogotyckie mauzoleum rodzin von Arnhold oraz Unruh. Pod koniec XIX wieku kościół otrzymał neogotycki hełm na wieży. W kościele zachował się późnogotycki tryptyk z około 1500 roku oraz renesansowa chrzcielnica z roku 1593 ufundowana przez Henryka von Rechenberga.

2/. zespół pałacowy: 

Zespół pałacowy z XVIII- XIX wieku, klasycystyczny z elementami architektury późnobarokowej.

Założony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony. Dach mansardowy z wystawkami i wolimi oczami.

Wybudowany na zlecenie Jana Ernesta Fryderyka von Arnold. 

Po II wojnie światowej pałac przechodził burzliwe dzieje. Do 1956 roku mieścił się tutaj Ośrodek Szkolenia Traktorzystów. Następnie w latach 1961- 1967 funkcjonowało w pałacu więzienie dla kobiet. W latach 1967-1969 w budynku pałacu mieściła się szkoła.

Od 1969 roku pałac był w gestii PGR. Po różnych kolejach losu przeszedł w ręce Zjednoczenia Hodowli Roślin i Nasiennictwa (mecenasa szkół w Henrykowie) i została tam usytuowana Stacja Hodowli Roślin zajmująca się hodowlą zbóż. W połowie lat 90. SHR Borów przechodzi w ręce prywatne. Obecnie w rękach prywatnych jest zaniedbany i popada w ruinę …

Borów obecnie.

…wraz z  poniemieckimi budynkami gospodarczymi, które Stacja wykorzystywała zgodnie z ich przeznaczeniem i stosownie do swoich potrzeb. Były w różnym stanie, ale remontowane. Magazyny i warsztaty wystarczały na potrzeby SHR-u. Na fotce obok budynek magazynowo- inwentarski. W roku 1962 dokonano jego adaptacji na magazyn zbożowy, ze strychem wykorzystywanym na skład siana, słomy, czy innych pasz. 

Było to rozwiązanie korzystne, bo można było bezpośrednio z góry zrzucać paszę prawie prosto na wóz czy przyczepę. Samo podwórze różnie wyglądało, ale gdy było sucho, dawało się przejść suchą nogą, gorzej gdy padało.

Praktykę w Stacji Hodowli Roślin w Borowie rozpocząłem 15 czerwca 1970 roku. Pojechałem tam na półtora miesiąca, pełen niepokoju, ale i nadziei. Niepokoju – bo wiedziałem co umiem – za mało. Nadziei – na podparcie swojej wiedzy książkowej – praktyką. Nie wiedziałem, że spotkam tam znanego z Henrykowa, Rolanda Białeckiego, który tam pracował. Z jego opowieści poznałem jego przyszłą żonę.                                                    

Z Rolandem w Henrykowie rozstaliśmy się w trochę napiętych relacjach. Wieczorami przesiadywaliśmy w klubie Avena, często przy muzyce, na pianinie grał Czarek Wojciechowski z Łowicza, z sympatią nazywany „Czar Pegeeru”. Były to czasy amerykańskiego swingu i bluesa, dobrze mu to na pianinie wychodziło. Roland z Bolem 

/na zdjęciu trzeci i pierwszy/ ze starszego rocznika zaczęli się w rytmie bujać, co skomentowałem bez żadnego podtekstu „- Panowie, to nie bal samców!”. Tymi słowami poczuli się urażeni. Wyszliśmy przed Avenę, trochę trwało wyjaśnianie. Ale kiedy spotkaliśmy się w Borowie, kto by pamiętał o henrykowskich niesnaskach. Znajomość wzięła górę. Zamieszkałem w budynku na pierwszym piętrze. Z okien miałem widok na okólnik dla koni, co będzie istotne przy mojej kolejnej opowieści.

Rozpoczynając 15 czerwca praktykę w Borowie, trafiłem na sianokosy. A tam, nie wszystko zrobiły maszyny, każde ręce były potrzebne. 

Poznawałem pracę rolnika, a pracowałem fizycznie 10- 12 godzin, od 6.00 rano. Pociłem się za najniższą stawkę, posiłek regeneracyjny z wkładką i napoje. Po pracy chciałem tylko spać, chociaż jak widać na zdjęciu towarzystwo by się znalazło…

Sławoj Misiewicz Harnaś

Henrykusy w trasie

Jestem już emerytem, a ten ma wakacje ciągłe. Ale ponieważ nie jestem sam, swoje wywczasy wyjazdowe muszę uzgadniać z pracującą żoną. W tym roku ustaliliśmy, że nasz dom we Wschowie opuścimy w lipcu, jak często bywało, na dwa tygodnie. W nasz projekt wyjazdu krajowego wpisał się przylot z USA Henrykuski Brygidy, która miała do załatwienia w Lesznie sporo spraw urzędowych, ale chciała też odwiedzić rodzinę w Czersku. Precyzując wspólne już z Brygidą plany ustaliliśmy, że w drodze do Czerska wstąpimy do Warszawy, a zanocujemy u Sławoja Misiewicza, który we własnym domu wystawia glejt na dalszą drogę.

Henrykusów troje; Andrzej, Brygida i Sławoj.

Tak też się stało. Dosyć sprawnie dotarliśmy do Otwocka i po serdecznym przywitaniu ze Sławojem i jego rodziną wdaliśmy się w pogaduchy. Nie był to jeszcze zjazd, ale cenne spotkanie towarzyskie prawie czworga Henrykusów. Piszę prawie, bo oprócz Sławoja, Brygidy i niżej podpisanego była jeszcze moja Aldonka dosyć często uważana za Henrykuskę.

Przy lampce wina dyskutowanie szło nam całkiem nieźle. Dobrze też się spało, a nazajutrz po śniadaniu ruszyliśmy do Warszawy z misją odszukania grobu Dyrektora Jana Szadurskiego. Opisałem to w publikowanym niedawno tekście.

Jest Warszawa

Nie wspomniałem jednak, że w ciągu dwudniowego pobytu u Sławoja starczyło nam czasu również na zwiedzenie centrum naszej pięknej stolicy. Brygida nie odwiedzała jej od 12 lat, a ja jedynie mijając ją corocznie, nie zwiedzałem od lat 8. Teraz była okazja, bo i czas się znalazł i przewodnik za darmo. Pierwsze kroki skierowaliśmy do Pałacu Kultury i Nauki. Przetrwał różne pomysły na zburzenie i nadal jest miejscem skąd najlepiej oglądać panoramę Warszawy. Kolejnym punktem programu był przejazd metrem.

Nie mieliśmy wymagań co do trasy, a jedynie chęć przejechania się jedyną w kraju miejską koleją podziemną. Po kilkunastu minutach jazdy można było powiedzieć; zaliczone!

Inaczej było w Łazienkach. Tam miejsc do podziwiania i fotografowania było wiele, z czego skwapliwie korzystaliśmy. Widzieliśmy wiele pomników, a dwa z nich, jakby dla Brygidy, były bardzo amerykańskie.

Chodzi mi o Ignacego Paderewskiego, którego powrót z Ameryki uruchomił Powstanie Wielkopolskie oraz Ronalda Reagana, prezydenta USA wielce zasłużonego dla naszej wolności. Pomnik tego drugiego stoi przy Alejach Ujazdowskich.

Oglądaliśmy jeszcze Złote Tarasy, ale w dzisiejszym dostatku wszelkiego rodzaju galerii i supermarketów przyciągała nas tylko nazwa.

Złote Tarasy.

Wieczorkiem już przechadzając się Krakowskim Przedmieściem trafiłem pod bramę Uniwersytetu Warszawskiego i wtedy uświadomiłem, że jest to jednak motyw związany z Henrykowem. Pośrednio.

W roku 1973 zdawałem tu na germanistykę i niepowodzenie na egzaminie skierowało mnie do Henrykowa. Dziś mając za sobą udane życie zawodowe i rodzinne nie mam pewności czy jest czego żałować?

Jedziemy do Czerska

Podróżując do Czerska i potem dalej w poprzek kraju myślami otaczałem coraz to innych Henrykusów. Najpierw, kiedy zobaczyłem napis „Golub- Dobrzyń” przypomniałem sobie Lusia, Ludwika Ogniewskiego, bywalca zjazdów w Ziębicach. Oboje z żoną zapraszali nas do Golubia, ale tym razem się nie dało ze względu na brak czasu. Kolejna tablica wskazywała Tczew, a tam jest siedziba Tadeusza Keslinki, ojca chrzestnego pojęcia „Henrykusy” i organizatora największego zjazdu w 2008 roku, na stulecie urodzin dyrektora Jan Szadurskiego. Kolejne skojarzenie na trasie – Malbork dotyczyło Tadeusza Chlebowskiego, absolwenta PSNR z 1974 roku, który poza dyplomem wywiózł z Henrykowa jeszcze żonę. Jadąc dalej na wschód zerkałem w prawo, gdzie słynne „trawy z Iławy” hoduje Mieczysław Sowul. Brak czasu nie pozwolił odskoczyć z trasy do Olsztyna, gdzie zaplanowany był nocleg. Może następnym razem… pomyślałem sobie.

Na nocleg zatrzymaliśmy się na przedmieściach Olsztyna, aby nazajutrz pierwszy raz w życiu spojrzeć w oczy kuzynce, która zdążyła już zostać babcią. Odwiedziłem również kolejną kuzynkę, stale mieszkającą w Anglii. Tym razem dała mi szansę na spotkanie w Giżycku, gdzie odwiedzała swoją matkę. Jadąc tam w strugach deszczu wypatrzyłem znaną mi miejscowość Ryn, skąd żabi skok do Woźnic i Zielonego Gaju. W SHR Woźnice specjalizującej się w hodowli ziemniaka, z Krzyśkiem Rekiem i Jurkiem Urbanem, w 1974 roku byłem na praktyce wakacyjnej. Razem z praktykantami z innych szkół mieszkaliśmy w dworku Zielony Gaj, dziś odnowionym i oferującym pokoje dla turystów.

Kolejny nocleg zaplanowaliśmy już pod Suwałkami, u rodziny, więc jechaliśmy najkrótszą drogą przez Olecko, skąd pochodzi opisywana już na tej stronie kuzynka Zosia Bijata. Z boku został Ełk, w którym niewzruszenie mieszka sobie Eugeniusz Kochanowski, mój krajan i starszy kolega z rocznika Sławoja. Kolega Gienek jest wciąż odporny na zachęty zjazdowe, ale na kawę do Ełku zapraszał.

Na tym skończyły mi się wakacyjne wątki henrykowskie jeśli nie liczyć ponownej wizyty pod Otwockiem u Sławoja, w drodze do domu.

Andrzej Szczudło

Grób Dyrektora

Od lat co najmniej raz w roku przemierzam Polskę jadąc na ukos z południowego zachodu na północny wschód. Przemieszczam się ze Wschowy, miejsca stałego zamieszkania do miejsca urodzenia, w Sejnach, gdzie wciąż mam sporo członków rodziny. Prawie zawsze trasa wiedzie przez Warszawę. Od pewnego czasu wiem, że pod Warszawą mieszka Henrykus, Sławoj Misiewicz. Mieszka sobie wygodnie i potrafi tą wygodą się podzielić. Sprawdziłem raz i teraz wiem, że warto robić przystanek u niego, akurat w połowie drogi.

Henrykusy: Brygida, Sławoj i Andrzej.

W tym roku mieliśmy zaplanowany wakacyjny wyjazd do Sejn, ale żeby było racjonalniej, oprócz postoju u Sławoja pod Warszawą, plan przewidywał wspólne odnalezienie grobu Dyrektora Jana Szadurskiego. Dotąd mieliśmy niewiele wiadomości mogących pomóc w jego odnalezieniu. Nie było także skuteczne wyszukiwanie w Internecie. Przed wyjazdem rozmawiałem telefonicznie z kilkoma osobami, ale nie uzyskałem żadnej konkretnej informacji. Jedni mówili, że leży podobno na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach, drudzy, że na Wojskowym na Powązkach. Razem ze Sławojem, przy kolacji opracowaliśmy plan poszukiwań. Rano po śniadaniu ruszyliśmy do jego realizacji. Towarzyszyły nam moja Żona Aldona, przez wielu uznawana za Henrykuskę oraz prawdziwa Henrykuska Brygida Prażuch (Wojcieszczyk), która przyleciała z Chicago.

Zaczęliśmy od Komunalnego

W Administracji trafiliśmy na pana, który akurat miał śniadanie. Szybko nas zbył używając argumentu, że mamy zbyt mało informacji, a on nic nie może zrobić. Natomiast pani siedząca naprzeciw niego przy biurku, odsunęła śniadanie i podjęła próbę znalezienia grobu. Przeszukała bazę danych i znalazła 7 miejsc pochówku zmarłych o nazwisku Szadurski. Sprawdziliśmy wszystkie, żaden nie był naszym Dyrektorem. Szukając wsparcia gdzie indziej, na cmentarzu porozmawialiśmy z przygodnie poznanymi ludźmi. Doradzili poszukać na nieodległym Cmentarzu Wojskowym. Tego dnia po godzinie 18.00 bez efektu zakończyliśmy poszukiwania.

Dzień drugi

Następnego dnia po śniadaniu, w składzie osobowym z poprzedniego dnia, wybraliśmy się na Cmentarz Wojskowy na Powązkach.

Olśniony nową myślą zadzwoniłem do Rodziny Dyrektora w Lublinie. Nie uzyskałem konkretnej informacji oprócz zapewnienia, że leży na Cmentarzu Wojskowym i że po powrocie kuzynki do domu poda mi namiary SMS-em.

Z tą wiedzą ruszyliśmy na Cmentarz Wojskowy. Znowu zaczęliśmy od Administracji. Miły Pan i Pani Dorota bardzo usiłowali nam pomóc, niestety bez efektu. Nie ma takiego grobu na Wojskowym, powiedzieli. Pochodziliśmy po kwaterach podziwiając panteon ludzi sławnych i zasłużonych.

W gościnnym domu Sławoja.

Niestety na tarczy wróciliśmy do Sławoja, gdzie czekał nas smaczny obiad. Następnego dnia z uczuciem zawodu ruszyliśmy w dalszą drogę, przez Czersk, rodzinne miasto Brygidy, do Sejn.

Sławoj w tym czasie próbował szukać grobu na własną rękę. Rozmawiał ze znajomymi z roku, ale bez efektu.

Po kilku dniach, gdy byłem już w Sejnach, odezwała się kuzynka Dyrektora z Lublina, podając dokładne dane; „Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kwatera nr 22, rząd 7, grób nr 9”. Przekazałem dane Sławojowi z propozycją, że zmienię plany pobytu w Sejnach, aby w powrotnej drodze zanocować ponownie u Nich i wspólnie odszukać grób Dyrektora. Kolejna zmiana moich planów (koncert w Warszawie krewniaka Kacpra Smolińskiego) sprawiła, że Sławoj sam, zaopatrzony w niezbędne narzędzia do sprzątania grobu wyruszył na Powązki. Jak później opowiadał, z odnalezieniem grobu nie miał teraz problemu.

Sam grób nie wyglądał zbyt ciekawe (patrz: foto poniżej). Rzadko odwiedzana mogiła z lastriko była zasypana igliwiem i liśćmi.

Po uprzątnięciu i umyciu grobu i płyt, zapaliłem znicz, postawiłem stroik z kwiatów i po modlitwie opuściłem miejsce pochówku Dyrektora.

Następnie udałem się do Administracji Cmentarza i poprosiłem o aktualizację danych w ewidencji, aby w przyszłości łatwo można było grób znaleźć. Okazało się, że grób Dyrektora był zewidencjonowany pod nazwą „Szadurscy Janina i Jan”. My szukaliśmy pod Jan Szadurski i dlatego wyszukiwarka nie pokazywała lokalizacji. Zmieniliśmy na Szadurski Jan i Janina i od tego czasu próby odnalezienia dają pozytywny efekt.

Od lewej; Klaudia, Sławoj, Krysia i Aldona.

Żegnani przez Rodzinę Krysi i Sławoja wracaliśmy z wakacji w poczuciu satysfakcji, że misja Henrykusów, dzięki zaangażowaniu Sławoja Misiewicza, została spełniona.

Andrzej Szczudło

Spowiednik

Z cyklu Opowieści Sławoja

W życiu miałem kilka przezwisk, bardziej lub mniej sytuacyjnych. Jedno z nich to „Spowiednik”, ale nie dotyczy to nauki na duchownego, ani wspomnień spowiednika. Chodzi o pogłębianie wiedzy rolniczej.

W życiu miałem kilka przezwisk, bardziej lub mniej sytuacyjnych. Jedno z nich to „Spowiednik”, ale nie dotyczy to nauki na duchownego, ani wspomnień spowiednika. Chodzi o pogłębianie wiedzy rolniczej.

W Henrykowie mieszkałem w wieloosobowym przechodnim pokoju. Konkretnie było nas tam sześciu. W sąsiednim też sześciu kolegów. W składzie osobowym mojego pokoju byli ludzie z całej Polski; Czesiek Nowicki i Kaziu Barcikowski z Pomorza, na drugim roku dołączył ich kolega Andrzej Kiszko – „Hos”, ja z Mazowsza, Jurek Strzałkowski ze Wschowy i Andrzej Szrajda z Chojnic. Różne mieliśmy podejście do zdobywania wiedzy, mnie często przeszkadzało palenie, piwo, inny alkohol, czy rozrywki kulturalne typu kartograjstwo.

Pokera zaczynało się cieniutko, na zapałki, a kończyło na piwo lub pieniądze, gdy ktoś dostał mocną kartę. Czwórkę do brydża zbieraliśmy z trzech pokoi, jak jednego brakło to graliśmy z „dziadkiem”. „Treflówkę” nie wszyscy znali, ale poznali. W szachy nie miałem z kim zagrać. Jak komuś proponowałem to przeważnie słyszałem, że mogą zagrać w warcaby albo w tysiąca. Dziwiłem się, bo to ludzie po liceum, ale w końcu cieszyłem się, że nie wybierają gry w Piotrusia.

Co do mojego pobytu w Henrykowie, z różnych względów, miałem konkretne cele i plany bardziej niż inni poważne. Nie udało mi się zostać generałem to chciałem być dyrektorem. Ucząc się starałem się osiągnąć podstawy do realizacji swoich planów. Działałem w samorządzie Szkoły i w politycznym kole ZMW-u, łącznie z kandydowaniem do PZPR, której to legitymację koledzy zmuszali mnie do zjedzenia w czasie transformacji po 1989 roku. Nie dało się, twarda była jak całe PZPR, nawet po długim grillowaniu.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Opinię wydano mi na moją prośbę w połowie roku szkolnego.

Siłą rzeczy w takich warunkach szkolnego internatu nie bardzo można było tę wiedzę chłonąć. Szukałem miejsca gdzie mógłbym się uczyć. Czasami znajdowałem je w budynku szkoły, czasami w klubie „Avena”, rzadko w pokoju. W końcu pokój był wspólny.

Gdy nie wyjeżdżałem na sobotę i niedzielę, chodziłem do kościoła. Przypadkowo, po mszy spotkałem księdza Komasę. Bardzo miły starszy człowiek. Rozmawialiśmy na różne tematy. Kolejnej niedzieli przed mszą poszedłem do kościoła z notatkami, bo w poniedziałek miałem jakieś zaliczenie. Dłużyło się siedzenie w ławce i czekanie na mszę. Mimowolnie otworzyłem notatki i ksiądz to zauważył. Po mszy znowu rozmawialiśmy. Dyskutowaliśmy o planach życiowych, o warunkach w szkole. Szczerze z nim rozmawiałem. Zaproponował mi, żebym w czasie gdy mszy się nie odprawia uczył się w kościele, bo przecież i tak jest otwarty, a mało kto tu przychodzi. Chętnie skorzystałem. Początkowo siadałem w którejś z ławek blisko okna, bo otoczenie było raczej ciemnawe. Z czasem, po uzgodnieniu, przeniosłem się do konfesjonału po prawej stronie od wejścia. Sprawdziłem, jest tam do dzisiaj.

Tu już miałem super warunki, zamknięte pomieszczenie, blat pod książkę czy notatki i co najważniejsze mogłem włączyć żarówkę i farelkę, nie dość, że było widno to i ciepło. Chętnie korzystałem z tej możliwości, oczywiście nie mówiąc o tym nikomu ani słowa. Jednak po jakimś czasie moja częsta absencja w pokoju została przez kolegów zauważona. Wytłumaczenie było proste – „pewnie znalazł jakąś d..e”.

Zastanawiające było; znika, wyjeżdża, nie uczy się, a najlepszy na roku, co skutkowało przyznaniem mi najwyższego stypendium,

kilkaset złotych miesięcznie. Dodatkowo kasę podsyłała mi Mama, też kilka stówek. W sumie tej kasy było sporo. Mało wydawałem, nie piłem, nie paliłem, trochę traciłem na wyjazdy. Dorabiałem również przy rozładunku wagonów na rampie GS-u. To co mi zostawało wpłacałem na książeczkę PKO, którą trzymałem w swojej szafie. Po kilku miesiącach uzbierało się tego kilka tysięcy.

Nie wiedziałem wtedy, że zawiść ludzka nie ma granic. Pod moją nieobecność Pepik ze Sztumu splądrował moją szafę i upublicznił stan moich oszczędności. Zabrali mi stypendium, używając idiotycznej argumentacji;   „po co mu jeśli ma tyle na książeczce”.

A ja robiłem swoje. Garb ciążył. Nauka, praca, nauka. Może się wyprostuję, myślałem.

Jest marzec przed Wielkanocą. Nadal korzystam z możliwości nauki w konfesjonale, przy świetle. Ktoś wchodzi do kościoła. Kobieta. Gaszę światło. Zauważyła. Podchodzi, klęka i zaczyna szeptać. Zanim zareagowałem zdążyła wyszeptać całą formułkę– „ …ostatni raz byłam u spowiedzi, …. pokutę …” itd. Zbaraniałem, a po chwili w popłochu opuściłem konfesjonał i kościół słysząc za sobą „… ależ proszę księdza…”.

Dotąd nigdy w życiu nikt mi tak nie powiedział. Po rozmowie z księdzem Komasą musiałem szukać innego spokojnego miejsca do nauki. W jakiś sposób ta historia dotarła do moich kolegów co owocowało przezwiskiem „Spowiednik”. Utrzymało się krótko, tylko do praktyki wakacyjnej, którą miałem w Borowie. Tam pracował Roland Białecki i wtedy poznałem Lodzię Diaków, Jego późniejszą żonę.

Po wakacjach miałem w Henrykowie jeszcze inne przygody, ale o tym w kolejnych opowieściach. Miło by było poczytać wspomnienia kolegów, przekonać się jak oni widzieli moje przygody.

Swoją drogą nie wiem czy tylko mnie się coś wiecznie wydarzało, pewnie to wina Skorpiona, mojego zodiakalnego patrona? Na kogoś trzeba winę zwalić. Może innym też tylko szkoda, że nie chcą o tym pisać.

Sławoj Misiewicz – Harnaś

Inseminator

Z cyklu opowieści Sławoja

Moje dwa marzenia – konie i szybkie samochody. Moja fascynacja końmi, doprowadziła mnie do tego przezwiska „Inseminator”. Krótko to trwało, do wakacji na pierwszym roku. O fascynacji szybkimi samochodami wspomnę później. Gospodarstwo w Henrykowie co roku organizowało punkt kopulacyjny dla koni. Przywożono z Książa 3 ogiery, 2  ciężkie, i jeden lekki, do prac polowych, transportu i pod wierzch. Konie  były doglądane przez jednego pracownika, również z Książa.

W gospodarstwie w Henrykowie były dwie piękne, dorodne, kare klacze, czarne jak węgiel, rasy wielkopolskiej. Pracowały w zaprzęgu, co dnia rano dowoziły platformą paszę dla inwentarza. Siano, kiszonkę, słomę czy co było potrzebne.

Ogiery dla podtrzymania kondycji wymagały codziennego wybiegania. Dbanie o to miał w zakresie obowiązków pracownik punktu. O ile sporadyczne dosiadanie konia jest przyjemnością, to obowiązek czyni z tego ciężką pracę. Mówi się, że obowiązek zniszczy każdą przyjemność, a każda przyjemność staje się pracą gdy jest obowiązkiem. Często opiekun mając dość, przeganiał konie na lonży. Z oporami, ale pozwalał chętnym na doglądanie i ujeżdżanie koni. Z oporami, aby zyskać z tego jakąś korzyść, przeważnie było to zrzucenia obowiązku doglądania koni na barki ochotnika. Czasami argumentem był alkohol, bo co w końcu ten pracownik z Książa miał sam robić między końmi, w obcym miejscu. Byłem jednym z chętnych do objeżdżenia koni. Moje negocjacje o dostęp do koni przebiegły pozytywnie. Zostałem z dwoma kolegami zaakceptowany do ich objeżdżania. Traktowaliśmy to jako fajną rozrywkę i przygodę w codziennym szkolnym życiu, chociaż zapach końskiego potu, którym przesiąkliśmy nie każdemu odpowiadał.

Były trzy ogiery, wszystkie piękne, nerwowe. Ciągle buzująca w nich krew podtrzymywała stałą gotowość do kontaktu z klaczą. Należało je oprzątać, czyścić, sprzątać stajnię i objeżdżać. Zaczynaliśmy o godzinie 5.30, od sprzątania, pojenia i karmienia. Około 6.00 był wyjazd wierzchem na teren parku. Rano, bo tam nikogo o tej porze nie było, nikomu nie stwarzaliśmy zagrożenia. Mniej więcej w tym samym czasie zaczynał się obrządek inwentarza w gospodarstwie. Dwie klacze w zaprzęgu wyjeżdżały wtedy z gospodarstwa. Staraliśmy się ich nie spotykać. 

Pewnego razu kiedy powracaliśmy z pleneru, przy wjeździe na podwórze gospodarstwa niespodziewanie spotkaliśmy wóz z paszą. Mój ogier poczuł klacz w rui, w zaprzęgu. Nie reagował na nic, na żadne moje zabiegi. Nie dałem rady go powstrzymać. Koledzy zdążyli umknąć, ja niestety nie. Siedziałem na tajfunie siły fizycznej i witalnej. Nic mu nie przeszkadzało, ani dyszel, uprząż, ani druga klacz, która nie była ogierem zainteresowana i po porwaniu uprzęży uciekła do stajni.  

Z boku to wyglądało tak; ja na ogierze, on na klaczy, trzask łamanego dyszla jeszcze bardziej potęgujący grozę chwili. Nie było mi do śmiechu. Nie miałem absolutnie żadnej możliwości reakcji, ani ucieczki. Ogier próbował kryć, ja próbowałem go powstrzymać, zbiegło się kilku pracowników gospodarstwa. Ogier górą, klacz w końcu się poddała, ja na kryjącym ogierze też. Klacz miała ponad 2 metry wysokości, ogier też tyle, ale jakoś zeskoczyłem. Czułem jakbym skakał z pierwszego piętra domu. Jak mi się udało ujść bez szwanku, do tej pory nie wiem, ale się udało. Szczęśliwie nic mi się nie stało. Więcej już nie chodziłem do stajni.

Historia o mojej przygodzie z końmi szybko się rozeszła, skutkując moim przezwiskiem „Inseminator”. Krótko je nosiłem, do wakacji. W nowym roku nikt już o tym nie pamiętał, tylko ja. Jednak miłość do koni została. I do szybkich samochodów też.

 Sławoj Misiewicz – Harnaś 

Rozładunek wagonów

Z cyklu Opowieści Sławoja

W Henrykowie, jak w każdej szkole, były przyznawane stypendia, kilkaset złotych miesięcznie na potrzeby słuchaczy. Było jasno określone komu się należy, były zasady i  kryteria. Taki „cennik”, jak to nazywaliśmy. Nie wszyscy spełniali kryteria, więc zmuszeni byli szukać możliwości zwiększenia zasobów, które otrzymywali z rodzinnego domu. 

Na stacji w Henrykowie była rampa kolejowa, przy której zatrzymywano wagony z towarem do GS-u, czy do innych zakładów. Tu zdobywaliśmy dodatkowe środki finansowe.

Zdobywaliśmy, łatwo powiedzieć. Któryś z kolegów, chyba Wojtek,  gdzieś od kogoś usłyszał o takiej możliwości. Poniuchał, pogadał i okazało się to możliwe. Rozładunek wagonów był dla wybranych. Działała tu stara zasada –  im mniej ludzi do podziału kasy, tym większa dola. Nie na hura jednak, bez rozgłosu. Była tu wewnętrzna selekcja. Na początku dobrała się grupka trzech zainteresowanych i wtedy ciężko było się wkręcić. Ja się nie załapałem. Raz, że  miałem wsparcie z domu, dwa – stypendium, nie paliłem, alkohol niezbyt mnie interesował, starczało mi. Koledzy zaczęli gdzieś znikać z pokoju, wracali nocą, zmęczeni, brudni. Nie dało się długo utrzymać tajemnicy.  Z czasem wieści się rozeszły. Zaczęły się przepychanki, podchody. Ja również w nich uczestniczyłem. Miałem szanse, ponieważ byłem mocny. Demonstrowałem to z pomocą Józka z Człuchowa, robiąc pompki na czas. Pompki robiliśmy w ciągu jednej godziny, minimum 200. Wygrywał ten, który dwusetną robił w ostatniej sekundzie umownej godziny. Sztuką było trafić na tę ostatnią sekundę. Kibiców mieliśmy sporo, chętnych wcale. Z jego poparciem w końcu załapałem się do prac rozładunkowych.

Towar był różny, a my chętni do rozładunku i zarobku. Stawkę ustalano w zależności od towaru. Na jej wysokość miała również wpływ ilość czasu na rozładunek; im mniejsza tym większą stawkę można było wynegocjować. Dostawaliśmy różne wagony do rozładunku. Oprócz nas była grupa miejscowych pracowników, którzy zajmowali się tym od dawna. Stare wygi. Ich obecność często była argumentem do obniżania nam stawki. Oni dobrze wiedzieli jaki towar brać do rozładunku. My dostawaliśmy resztę. Oni przeważnie towar w paczkach, kartonach, w zamkniętych wagonach. Nawozy i wapno palone przychodziły luzem, mąka, cement, wapno w workach, w zamkniętych wagonach. Węgiel i koks w otwartych. Tylko pszczół luzem brakowało. Siłą rzeczy porównywaliśmy wysiłek ich i nasz. Najbardziej nieprzyjemny był rozładunek mąki, cementu i wapna w papierowych workach. Nosiliśmy je na plecach. Dowcipnie określaliśmy to jako „robotę papierkową”. Na głowę i kark kładło się czysty worek jutowy, który niestety po jakimś czasie był przesiąknięty pyłem. Zamknięta przestrzeń, gorąco, pot, pył. Wszystko i wszędzie swędziało.  Otwarte wagony z wapnem luzem dobrze się rozładowywało, duże bryły, jak suche było, gorzej jak padało w czasie transportu. Drobny węgiel był łatwy w rozładunku, aby tylko do podłogi dojść, później brało się łopatą po podłodze. Z grubym gorzej szło, bryły potrafiły ważyć po kilkadziesiąt kilogramów. Najbardziej męczący był rozładunek koksu. To była mordęga, która przeważnie nam przypadała. Kawałki koksu tak się ze sobą wiązały, że tworzyły zwartą bryłę. Nie pomagało nawet otwieranie wagonu. Trzeba było rwać gablami lub rękami, nijak nie mogliśmy dojść do podłogi. Katorga! Po kilku godzinach ciężkiej pracy marzyliśmy o kąpieli, a jeszcze trzeba było pieszo wracać nocą przez park. Zdarzało się, że nie zmieściliśmy się  w czasie z rozładunkiem, co pociągało za sobą kary za postojowe dla odbiorcy towaru. Z tego powodu często były nam zmniejszane wypłaty. Były również zmniejszane z byle powodu. Czasami zamiast kasy proponowali wino, wódkę, piwo lub papierosy. Nikt nas przed tymi krzywdami nie bronił.  Mnie to nie odpowiadało, bo nie piłem i nie paliłem. Byłem najstarszy na roku i miałem różne doświadczenia życiowe za sobą. Trochę pomyślałem, policzyłem i wyszło mi, że nie jesteśmy uczciwie traktowani, byliśmy oszukiwani. Im nas więcej szło do rozładunku tym mniej z tego mieliśmy pieniędzy. Próbowałem negocjować z decydentami, ale bez żadnego skutku, bo na moje miejsce byli inni chętni. Pracując w Szczecinie w Stoczni Parnica, wiedząc, że pójdę do Henrykowa, odkładałem pieniądze. Mama też mi przysyłała. Jako najlepszy słuchacz dostawałem stypendium, ale do czasu, kiedy Pepik ze Sztumu spenetrował mi szafkę i udostępnił wszystkim moją książeczkę PKO.  Faktycznie nie musiałem dorabiać. Byli bardziej potrzebujący. Podziękowałem.

 Sławoj Misiewicz – Harnaś