Był też skrót

Ten tekst jest jedynie „duchowo” związany z Henrykowem. To jedno z wielu wspomnień
związanych z moją młodością. Działo się to na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych dwudziestego wieku.
Tak, wiem, dawno. Są tacy, którzy uważają, że ludzie w moim wieku powinni dużo czasu
spędzać na plaży…., żeby się do piachu przyzwyczajać, ale póki co, to z tą plażą jeszcze poczekam.
Wracając do tematu. Mieszkałem wówczas, z rodzicami, w domu otoczonym z trzech stron
dużym sadem. Sad graniczył z dwóch stron z cmentarzem. Żeby dostać się do domu, trzeba było dwiema ulicami obejść cmentarz. Istniał jedna skrót. W „rogu” cmentarza znajdowała się jedna z bram, a w przeciwległym „rogu”, w ogrodzeniu, była furtka, przez którą wchodziło się do naszego sadu. Pokonawszy więc cmentarz „po przekątnej”, przechodziło się do sadu i przez sad do domu. Skrót ten pozwalał „zaoszczędzić” plus minus trzysta metrów. Korzystaliśmy z niego wszyscy przez okrągły rok, o każdej porze dnia i nocy.
Cmentarze w tamtych latach wyglądały zupełnie inaczej niż dzisiejsze „ukamienowane”
nekropolie. Były to ciche i spokojne, w jakimś sensie nawet urokliwe, autentyczne miejsca wiecznego spoczynku. Gdzieniegdzie, na jakiejś, zazwyczaj „ziemnej” mogile, z drewnianym krzyżem, paliła się zwykła świeczka. Myślę, że zmarłym w zupełności to wystarczało. Rzadko kiedy można było tu kogoś spotkać. Pewnie wielu z nas ma podobne obserwacje i odczucia.

Jako kilkunastoletni młodzian przechodziłem tamtędy kilka razy dziennie, a czasami nawet
„nocnie”. Nigdy nie spotkałem tam żadnej zjawy czy innego ducha. Mniej szczęścia miał nasz sąsiad, również korzystający z tego skrótu. Pewnego jesiennego popołudnia wracał skrótem do domu. Było już ciemnawo i w pewnym miejscu zauważył grabarza, który zajmował się swoją robotą, czyli kopał grób. Sąsiad był „po spożyciu” i postanowił zrobić
„kawał” grabarzowi. Dyskretnie, niezauważony zbliżył się do grabarza pracującego w wykopie i, gdy był odpowiednio blisko, „wyskoczył” z potępieńczym jękiem udając ducha, i… nic, zero reakcji. Zaszedł grabarza z innej strony i ponownie jęcząc udawał ducha. Tym razem… również nic. Sąsiad doszedł do wniosku, że pewnie grabarz jest głuchy, więc ruszył dalej w swoją drogę. Kiedy był w bramie i wychodził z cmentarza, otrzymał „strzał” łopatą w głowę. Zobaczył wszystkie gwiazdozbiory i padł na ziemię. Po chwili, gdy ponownie nawiązał kontakt z rozumem i rzeczywistością, zobaczył stojącego nad sobą grabarza z łopatą, który przemawiał do niego w te słowa:

Jęczeć można, straszyć można, ale poza teren nie wychodzimy!

Oczywiście historia z sąsiadem to tylko anegdota mająca trochę podkoloryzować opowieść.
Ale jak mawiał jeden z mych przyjaciół, gdy czasami mijał się z prawdą: „nie mogłoby tak być?” Jednak „cmentarny skrót” istniał naprawdę i funkcjonował długie lata. Dopiero gdy przeprowadziłem się z rodzicami do innego domu, przestał być używany. Ogrodzenie poddano remontowi, furtkę do sadu zlikwidowano, wybudowano w tym miejscu kaplicę cmentarną. No a duchy, jak to duchy… w bajkach lub horrorach.

Chociaż… Aniela w komentarzu napisała kiedyś: „Henryków ma ducha Cystersów i to on nas
zaczarował”. Jest w tym stwierdzeniu ziarno prawdy. Chyba istnieje i działa coś, co określa się terminem genius loci, czyli duch miejsca, duch w sensie szczególnej, niepowtarzalnej atmosfery i klimatu, które panują w jakimś miejscu, tego nieuchwytnego i nieokreślonego „czegoś”. Właśnie z tym zetknęliśmy się w Henrykowie.
Pozdrawiam!

Frenk